Schizofrenie
Schizofrenie komt naar schatting bij 1 op de 100 mensen voor. In 2015 waren er ruim 48.000 mensen met schizofrenie bekend bij hun huisarts. Van hen was 65% man; schizofrenie komt vaker en op jongere leeftijd voor bij mannen.
Schizofrenie is een multifactoriële aandoening: zowel genetische als omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan. Schizofrenie is naar schatting voor 60-80% erfelijk bepaald. (zie ook de achtergrondinformatie over psychiatrische aandoeningen.)
Dit getal zegt niets over iemands individuele risico op schizofrenie. Om een inschatting te maken van iemands individuele risico op schizofrenie gegeven een belaste familieanamnese is het van belang om na te gaan hoeveel familieleden er bekend zijn met schizofrenie en wat iemands verwantschap tot deze familieleden is.
Aangedane familielid | Risico voor persoon zelf |
---|---|
Neef/nicht (kind van oom of tante) | 2% |
Oom/tante | 2% |
Neef/nicht (kind van broer of zus) | 4% |
Kleinkind | 5% |
Halfbroer/halfzus | 6% |
Ouder | 6% |
Broer/zus | 9% |
Kind | 13% |
2-eiïge tweeling | 17% |
Broer/zus en 1 ouder | 17% |
Beide ouders | 46% |
1-eiïge tweeling | 48% |
Bron: Gottesman 1991
Het genetisch risico op schizofrenie wordt niet bepaald door 1 enkel gen. Er zijn vele genetische factoren die hierin een rol spelen en die elk een deel van het risico op het ontwikkelen van schizofrenie bepalen. Op zichzelf zeggen deze genetische factoren weinig over iemands individuele risico.
Schizofrenie kan echter ook onderdeel zijn van een syndroom. Dan zijn er naast schizofrenie ook andere kenmerken. In die gevallen kan er wel degelijk sprake zijn van een duidelijke/eenduidige genetische oorzaak voor de psychische aandoening, Zo is het 22q11-deletiesyndroom een bekende risicofactor voor het ontstaan van schizofrenie. Iemand met dit syndroom heeft een kans van ongeveer 25% op het ontwikkelen van schizofrenie. Andersom heeft naar schatting 0,75% van de mensen met schizofrenie het 22q11-deletiesyndroom.
Naast genetische factoren spelen ook andere factoren een rol bij het ontstaan van schizofrenie, zoals:
-geboren worden en opgroeien in een stedelijke omgeving
-obstetrische complicaties
-intelligentie
-cannabisgebruik
-een voorgeschiedenis van migratie
Het is daarom belangrijk te vragen naar iemands voorgeschiedenis én familieanamnese.
-
Bronnen
Zie ook gerelateerde links
- Handboek Psychiatrie en genetica (ISBN: 978-90-5898-230-8), Claes en van Os, 2013
- Erfelijkheid en omgevingsinvloeden bij psychiatrische stoornissen. Tijdschr Psychiatr, Swets et al 2009
- Genetisch onderzoek bij schizofrenie. Tijdschr Psychiatr, Figee et al 2004
- Schizophrenia Genesis: The origins of madness (ISBN 9780716721451), Gottesman, 1991